NAITUH DI

RIKI(LEPROSY) NO SIDI

TMA PHI LEPROSY (RIKI) LE?

Leprosy(Riki) no  Hansen’s disease (HD)hing pho siyag ou , akhe bo biadi khe chongha sloihlaimaimo sei, Mycobacterium (Mycobacterium leprae) keha Yong(mkoih bai nuhmaiyama) se bo biadi khe ou, mkur rau rau wo se chakhloh ksa khe ou akhe sir burkong rau uo. Mdu-mdwu khe se msauh rau wo baihkhouhsa ou abo toh ye iye khloh khe bsaoh rau boiya ong Thang ou, bahaihng rau sau krai thang ou akhe krai Pai thang khe tre bahaing de mkreing de kha phi ya abo no-no a Hansen’s disease(Hansen ni biaram) pho hing yag ou.

BREKHE LEPROSY ONG?
 Mycobacterium leprae, keha rod-shaped(mkoung doi) khe  mkoi bukcha bai nuhmaiya ma yongsa se Riki  mai RI yo,  bo yongsa khe obligate intracellular (je muima bai brouh ni bahaing(cell) msing yo cha ye tohmai yo) sei bacillus bacterium hing yag ou .M .lamprae no “acid fast” bacterium pho hing yag ou tma hing khe Bini  chemical characteristics tong mi bauh.

BREKHE LEPROSY(RIKI) SLOIHLAI?

*RIKI MAIYAG NAI BROUH BAI DALA ROH KHE MSAOH NANG LAI KHE SLOIHPHI
*AKHE NOUHKHONGHA WO SE SLOIHLAI KUH OU

KHUMTAUYA

BORSA NI JWÓBLA(SEASONS)

. Borsa ni Jwobla (Season)

1. Saltungbla – (Sajlang & Asari)
2. Barsa - (Srao,Drumboi & Keingrai)
3. Kchangsohma - (Osa & Kekchi)
4. Masing - (Maogru, Masru & Khasoing)
5. Tungsohma - (Phraing & Choileing

KAU KAHAM RAU

Ham ya ma mung sning 7.
1. Chuhmo kroimani nouhkhong chamo.

2.Kaham hamya pho sia mani tongthaumo.

3.Mnusu nikhe chuhmo kroimani science rungmo.

4.Khasah chungmo kroi politics.

5.Akol no chong ya ye bebsa  bepar thungmo.
6.Imang msauh yaphaih ya isorno simo.

7.Tungmung ktha ya simo rungmo.
MAHATMA GANDHI.

BRU MALAISRAUMO-WAIHAMA

*BRU WELFARE ORGANISATION*

_O.B. MEETING WAIHA-MA_

Somoin: 16th September, 2017
Jaga: MBDPF Office, Naisingpara Tripura (N)

*Meeting Operator:* Sormoih Bhabaranjan, President BWO
*Chairman:* Sormoih Rev. Sk. Msha, Adviser BWO
*Recording Secretary:* Jalai Joseph Lalrinawma

*Meeting wo gbul nai rau:-*
1) Sormoih Rev. Sk. Msha
2) Sormoih Bhabaranjan
3) Sormoih Pitaram
4) Sormoih Lalhmingthanga
5) Sormoih Biakthuama Molshoy
6) Sormoih Pradip
7) Sormoih A. Soibunga
8) Sormoih Bruno Msha
9) Sormoih Laldawngliana
10) Jalai Joseph Lalrinawma




*AGENDA:*
1) Constitution Draft lai yagnaima ni kautma
2) Fund Raising ni kautma
3) Dol mmung ni kautma
4) Conference ni kautma
5) A.O.B.

Bhabaranjan Meeting Operator bahchaye Meeting phainai rau no khakchangmo kau sa pai khe, Meeting raisa yagnaima ni bauh wo bahchaye janjan parthona khe lai wo. Abo pai khe Meeting no phiao yagnaima ni bauh panda bai Agenda rau no sakhouh yagnaima ni bauh wo Rev. Sk. Msha Chairman no somoin ri yag phiha. Abo pai singkhe Agenda sasrau lai ha.

*AGENDA SASRAU LAI MO:-*

*1) Constitution Draft lai yagnaima ni kautma:-*
Bo ni kautma no Rev. Sk. Msha Chairman sasphlang pai khe bo tola ni dei khe sasrauye choungsrau lai yo.
Constitution Draft khe yagnaima ni bauh wo Constitution Drafting Committee bahcha ni ongtho hingye ongprau lai wo. Constitution Drafting Committee ni bauh wo bo tola ni brouh rau no daito yaphaihye toinlai wo -
a) Chairman: Rev. Sk. Msha
b) Members: Rev. Dohoram, Bruno Msha, A. Soibunga, Bhabaranjan

Constitution Drafting Committee rau 15th October, 2017 ni buskang wo joto suh nangmo no jai khe pai yagnaima ongtho hingye ongprau lai phi wo.

*2) Fund Raising ni kautma:-*
Bo ni kautma no Rev. Sk. Msha Chairman sasphlang pai khe bo tola ni dei kheye sasrau ye choungsrau lai wo.

Assam State wo ni chingye Rs 10000/-
Mizoram State wo ni chingye Rs 30000/-
Tripura State wo ni chingye Rs 60000/-

bo dol haba la yagnaima ni bauh sahka ni dei wo khe rangkhau poicha toisa lai ni ongtho hingye ongprau lai wo. Bo ni loge wo je gothe mo dei daiphroi Dol ni Account pho no phiau ni ongtho hingye ongprau lai wo.

*3) Dol mmung ni kautma:-*
Bo ni kautma wo Rev. Sk. Msha sasphlang pai khe bo tola ni dei kheye sasrau ye choungsrau lai wo.
29th July, 2017 wo All Bru NGO Joint Meeting khe lai ye Bru haphaih juda juda tongnai rau Dol keha wo tonglai ni ongtho hingye ongprau lai ye, dol ni mmung wo Bru Welfare Organisation ongtho hingye ongprau lai ha.
Himba gothe kuhmo bai hamkuhmo ni bauh wo  *_Bru Welfare Organisation hingmo no Bru People Conference of India (BPCI) ongsi tho hingye ongprau lai wo._*
Registration khe yagnaima wo BPCI ni mmung bai khaukchoimo tongnang singkhe bu Bru Welfare Organisation (BWO) hingye skang pha lai dei kheye no thangni ongphi tho hingye ongprau lai phi wo.

*4) Conference ni kautma:-*
Bo ni kautma no Rev. Sk. Msha sasphlang pai khe bo tola ni dei kheye sasrau ye choungsrau lai wo.
1st Conference ni bauh wo 5th January, 2018 ongtho, jaga khe bu Monasora/Kheda Tripura ongtho hingye ongprau lai phi wo.




5) A.O.B.

Jan jan nangyagmo kautma rau sa lai pai khe Meeting baira lai ha.

Sd/-
(JOSEPH LALRINAWMA)

Sd/-                                                                         (BHABARANJAN)

Sd/-                                                           (Rev. SK. MSHA)

MUHKHRA MTHWU BAI TAU

Keha Hathai yo Muhkhra Mthu rau tong pho. Daiha masing yo bettha Watoi kluha pho . watoi maiyag ye kchang ye koloi laiha.Aphuh brau ganja mthai nuh laiha, abo no horkhi doi nuh laiha. Hor msung ni chong ye abo no suhsa laiha.brau ni Sam wo keha tau tongnai brau no nai tongha pho. Jat Chung ri maiya leinglaiha,abo Tau brau no sa ye mchiri ni naiha khe brau no saha,'' Nrau le ganja ni mthai no suh sa pai tong mi sei hokhi no suhsa mi ya. Nrau le abo no suhsa pho hor le khemaiya.Areing jwóra khoi pai Tong ou. Bo mthai le nrau no le tungtung khe maiya. Abo nislai le tongthai se naituk lai sti,Akhe se hakho bokho mai ni pho tong nai.Muhkhra rau abo tau sa mo kaukti laya. Keha muhkhra houhgra saha,''O toikom nung se thanng ye naituk di. Tma ni chung no satong?"Himba abo tau arpho khnaya ye bikhlai phaiha mphang ni ching, abo muhkhra rau no mthauhha muhkhrarau arpho khnaya.Brau no mchiri ni sam wo thanye sa phiha.Brau ni samung chaya ong phimo bai leingsouh ye ging kaha. Keha muhkhra abo tau rom ye haa wo pop khoisuh hoihha. Akhe abo tau Thoi thanngha.

Sinkrung rau samo:Jat Sauh no sung ya ha le kaukti tari di

CHAPA

CHAUHKHOIKHOUH

CHOKA

CHONGPREING

TAUKHOUH

TAU CHOH YAG MO MKHOUH

TAU KHANGRA

PHAUHKHUAI YAKPHA -DUST PAN

CHANGLENG

BODOKHOUH

BODO TOING NAIMA

HATRAI

BRU NI YAKHLAH

BRU NI MANOI RAU

1)KHROM-YAKHLAH MPHANG NI
2)AARA-TAUSIH,ATAUKRAI TOING YAUH MO
3)TAUTHAI

THAHPHA BAI THAPHATHAI

BRU NI SEI HAA LE

BREKHE MIZORAM, TRIPURA BRU HAA ONG MI,
BO DOI KHE ABO KHE...
Northeastern India wo ni tribal le joto se tre haa wo ni she bi nai sroh sei,
Are hing pho tong kcham puila tongphai nai le bru sei ong nai, tma hing khe thailand ni Ching yo khaihkhouhnai le BRU SE puila klai tong ou, akhe being ni kau gbulnai pho bru jati sei.

Akhe bettha she grauh jati pho bru jati ongmi huk ni Bauh haa kra nai ye she bi nai le Bru se Ong tong ou..

Puila lusai hill(assam) wo shesoing nai le BRU sei,burma doi khe ..aro ni ching se bangla toipra wo Ksaihsing nang mi Klai UO..

Yaggu se tre jati skam rau le china rau ni ching phai mi Klai yo...

Bru haa Kroi khe Ong Thang mo le hindu hah ri pai hoih yag thing se KLAI yo Waingsa rau bai..

Puila wo le BRU rau se BROUH taing msih taing nai rau KLAI tong ou ake phuh ou le ,

Waingsa bai PUILA malai nai Pho BRU se KLAI tong ou....

.......thoi Pho haa ni taknoih lai di HIMBA being no areingma ni le SAUH ni RANGSU takhe lai di....
Sauh ni haa ni knoih ya ye DRAU sau ri lai di...ake phuh le Chung kri ye khaihha ..are hing Pho tauh le khaihthai KROI kha ...
Takhu rau SAUH ni haa no sning di...SAUH ni haa no being ni MMUNG ta ri di...

Khakchang ha

WARNA CHEMPAIHA SANANGMO KAUTMA

Tangmo BU thatha chamo BU THA hukba haba LE BETTHA haksa TONG MO Letha

TANGMO BU tangphang chamo BU laiphang.

Nouhkha ksom watoi TAUMA ksom TAUTOI

BRU SEMO NI KSUNGKAUTMA(MIGRATION HISTORY )

.AMONG SONG DERGANG NI CHING MIZORAM SE NANG MO NI KAUTMA.HORPHU(MIZORAM WO) NI BRU RAU AMONG SONG NO SE RI LAPHAI MO..APHUH ARO NI CHUDRI KHE SKEHMPHA(SIMAN MCHU) ...TOISA KLAUHA HLOUNG BOKHOUH KHE AMONG ACHAIMO MITROJOY BAI PATISIRI LAI BI TEHDROI UO(TAUH UO KHE TAUKHOUH PARA) .BUSNINGHA(SATNALA) NI UJANGNA...AMONG SONG TONG YE SEMO KHE PARA KKHAMHA....PARAKKHAMHA NI CHING BRAU NO HORPHU NI ACHAIMO BRU RAU SE RI TOINANANG HA...HORTHAM HORBROI TUI NANG OU AMONG KHE KHASI PREPRA(JEPHO BOSIBA BOSIDOUH KLAI YO)..RIPHOL DOI KA NANG YE SE LAI NANG HA...APHUH RIPHOL DOI KANANG PHUH WO SKAM RAU MSHA RAILAI KTHOI NO PARA TUI BERAI PHNUH TONG PHUH AMONG SONG NI MSIH NO NUH YE SKAM MSA RAU LAWI LAWI HING RUHPHREH NAI LAI MI PHO.HURHUR KHE..MSIH MABA KA PHI PHO..MSIH BURCHOUH NI MSAUH WO MANOI KHAPHA YE HING LAI NANG HA ...HORPHU SOUHLAI HA, KHE AMONG NI MYONG KLA SONG THING NOUHSKO TONG YEHA..BORSA KA KHE SKAM BLOUNGBROUH(MNF) BAHCHA HA ..KHE ABO  RAU BRU PARA HAHSOING BAUHSOING ONG THING ARAG MANGNA RAU BOLAJUR NUNG OU KHE ONG KHE ACHU KRI YE HORPHU TOIREING NCHING WAPHAING BAI CHAU YE SE KHLAI NANG HA ...AMONG SONG NI SOILA(MREINGLA)KHE WAPHAING KAYA TOIRKONG TOIRKONG HING PHI JA PHO...AKHE MOKAN (KHATAKHAL BURKONG) SOUHHA..MOKAN WO HUK HAU YE PARA KHALAIHA ..BORSITHAM BROI KAHA ..AKHE FORESTER RAU MAYUNG BAI KHE BRU RAU NI NOUHBU PHAI HA ...AKHE ONG KHE PARA PHU BAIRA HA...AMONG SONG KHE BAGSORA SE PAI HA...ARO BORSA TONG KHE ..SILEHAM (BRU CID)BAI BOBITA MCHU AYONG NO SLAI BINI NOUH WO SUSA YE LAGGA SIPHAING NO PHNUH YE AYONG NI SLAI HING ROM RI HA KHE JAIL CHOH RI HOIHYAG KHE ..BAHA.KHE BAIL MAI KOUH YE KOUHHA..KHE UKIL KHE AYONG  NO THOIHA HING KAUPHI SA MMUNG TAING RI PAI KHE GURGURTHI WO SE LAI HA..ARO BORSITHAM TONGHA..AKHE UCHIH FORESTER RUHKHLAI PHI HA,ABO BOSI NOUH KAPHAI YAG BOSI UO KHE AMONG SONG LALAIHA..GURGUTHI NI CHUHBEL SE NANG HA..ARO BORSINOI TONG PHI HA..AKHE BAJIRUNGPHA GURPING (LUSAISORA,NOW MIZORAM BEFORE UNDET ASSAM) SE NANG HA..AIBI KTO ACHAIHA..ARO BORSA TONG HA...AKHE AMONG SONG GUARA WO HAINGYUH THANGHA...GUARAWO TONGHA ..APA CHOR HAH YE HUK KHE MAI YA ONG KHE ..BORONGSORA SE THANGHA...ARO BORSISNING KAHA.

ATA SONG TAKHU THAM BORONGSORA ACHAIHA..AKHE RAIFOLMARA WO SE NANG PHIHA...RAIFOLMARA WO BORSINOI TONG PHIHA...ARO NI BALUKHAL(BUKVANNEI)WO SE NANGHA ..AMONG SONG NOUHHA CHOUH SE ARPHO...ACHU SONG NI PARA BALUKHAL KHE...ARO BORSICHI TONG KHE 1997WO KHE MAKHAIHA SKAM RAU RUHKHLAI PHUH MOL WO....SKAM RAU ADA LE KAH RUH LAI PHO ADA LE..