BRU NI TAMMUNG SUHMUNG
Musical Instrument Of Bru
Tla rau bai Broi rau ni wang khe ye Bru ni le tmammung suhmung tong ou. Tla rau ni no skang naialai gra na.
1. Setra,
2. Srenda,
3. Chongpreng,
4. Kham,
5. Kshumu,
6. Laisra,
7. Mury,
8. Tingtara (Sodesi rau ni),
9. Dongdongma (Boiragi rau ni),
10. Tungtakma,
11. Sota,
Tauh le Broi rau ni nailai phi grana. Broi rau ni le 'Damdu' no ongha. Damdu khe Wa ni soi la ou. Sor ni pho soi la yauh phi ou. Akhe Laisra le Broi rau pho suh phi ou. Ake le Bru broi sihkhla bai tla sihkhla nailai phuh wo saroi kchangto tla sihkhla rau Setra/ Srenda/ Chopreng rau toi ye poto kho tam phaimo Broi sihkhlama sangsi tongsau ye khnasau khe abo no bini Damdu proh sokhlai se damdu bai poto kho ye kau pherau sasau ou. Tauh aiskal wo le Setra damdu ni poto rau le mchi ya, poto kho ye rchahlaimo kaubru kau no pho se mchi ya. English, Hindi, Banggla, bai Kauskam rau se khna khe srai khe mchi ou. Keha brouh samo khroh ongkhna hing machong ou. Broima keha no bung salaimo se kaubru kaurkeh poto rau bai salaisa nai mi gona khe yauh ya phou. Baha khe English bai "I L U, Do u l me?" hing yauh phuh se srai khe mchi ye mnoisa, mnoisa khe ong thangha phou.
BO TMA ONGMI? Sasauh ni no le keha pho dam ri si ya, bkha khe ya, sasauh ni kau bai lekha kroi ong ye beng ni kau bai lekha masnung dei no sasauh ni no le khakchang si ya, beng ni no se pahha snung mathangmo ong msei. Ada brouh le stehphang nching ye Hostel rau wo sroh tong tormo ba asuh pho Kaubru maingpai tongkho msei.
Facebook rau wo nai khe Chini Bru pho saisi gona fb gnang tongha. Aro ni msing yo post and coment rau wo pho nai singkhe Kaubru maing ya bang ou hing ye si maing ou. Ada no le tma jati gbuing kaubru maingkhouhkhah ongnai rau Bru bai pal hahsa ye, Bera ni bsing Soikhu hahphai dei Nigutopto kau rtuhni hing ye panji mungha ri phi tong mde ongha hing machong ou. Sa maih kau klauma ong thangha. Sa ya youh ya jati ni chole tongmo kau no sitsa ma sasing msei.
Category
- A-- NI KAUTHAIMSONG (1)
- CH-NI KAUTHAIMSONG. (1)
- D-- NI KAUTHAIMSONG (1)
- KAU BRU DICTIONARY (2)
- Y NI KAUTHAIMSONG (1)
Wednesday, 15 March 2017
BRU TAMMUNG SUHMUNG
BRU NI TAUHMUNG LUHMUNG
BRU BROI RAU NI TAUHMUNG LUHMUNG WO NANGMO MANOI MMUNG RAU
1. Chokha,
2. Chokhy,
3. Khutli,
4. Khuthauh/ Lauhlang,
5. Uniphong,
6. Khutoi,
7. Beskeh,
8. Rikhrouh,
9. Riwasa,
10. Sro,
11. Thury,
12. Khanthai,
13. Singjih,
14. Slaiphong,
15. Spaing,
16. Yakathoing,
17. Rsamphi,
18. Phauhkhuai,
19. Lechuu,
20. Ri tauhdu,
21. Spaing bdu,
22. Natai,
23. Lairima wasa,
24. Mundai,
25. Chokhasu,
26. Masasu,
27. Nawasa.
Bo rau khe Bru Broi rau ni tauhmung luhmung wo nangmo manoi rau sei. Ake le Kol karkhana bu kroi ongmi Huh wo mai bai bul ye khul kai nai. Khul mbar no se Chokhy bai pheh ye, chokha bai luh/lih ye, abo no Thanthi bai tauh la ou. Thumo Ri nching ye kutai, kamsoih, rnai, Risa pah se tauh malamo sroh sei. Bo manoi mmung rau no aiskal chin sauhbauhha nching ye tola brouh le sning ya bai mmung maing ya pho bangsa thangha. Sasphaimo bai sapa rau khe ye toingkhauh ni le mchu ou. Arpho raisa droih ba chongmo dei pura khesouh maing yakhou. Nrau brau joto khatung sraunai bang ye phaing rau ri maing khe yauhgu wo pura de khe maing no hing ye chong tong ou.
BRU NI WAMUNG
Nouhkhong kha yauhnai yo salboi nangmo nouhkhong ni sompot gbangma nang ou. Abodeima nangmo manoi ake le rang tong pho manoi kroi ni janjan ni sasauh se juga ye ma la ou. Abo rau ni msing yo Waruh ni wa ye malamo Bru ni wamung rau le bo rau sei:
1. Taubanggleh,
2. Thamphoima yauhpha,
3. Dusna,
4. Ksih,
5. Maicham,
6. Chauhkhoikhouh,
7. Chempai,
8. Dulakapher,
9. Toilangga/Toikhanggra,
10. Taukhouh,
11. Khaipher,
12. Bodokhouh ,
13. Wouhkhouh,
14. Lekho,
15. Lisi/Slam,
16. Phauhkhuwai,
17. Nouhkhai,
18. Baileng,
19. Sosengha,
20. Chorkhou,
21. Chondol,
22. Khouh,
23. Dol,
24. Klang,
25. Kaisneng,
26. Krem,
27. Yangkhong,
28. Yamthai,
29. Pharah,
30. Changgleng,
31. Waiyeng,
32. Mong,
33. Dol,
34. Bangchai,
35. Rbam,
36. Mainouh,
37. Maiyam,
38. Uwa,
39. Bangbu,
40. Du,
41. Choka,
42. Barai,
43. Bandra,
44. Chih,
45. Kaikoih,
46. Dinggra,
47. Chapa,
48. Behtra,
49. Hamm,
50. Arpai,
51. Phala,
52. Tauthai,
53. Taubanggleh,
54. Wouhkheh,
55. Panjon,
56. Toing,
57. Wouhtong,
58. Hatrai,
59. Khaulong,
60. Janggi,
61. Aara,
62. Bokhouh.
Bo rau khe waruh ni wa ye lamo sroh ongha. Mobile bai ongmi type khe ni khaukchoi mi je simaidroi skhou. Sasphaimo rau pho ri maing ya. Yauhgu wo mainang khe sasphai nai, sapa rau pho de toing maing no.
MPHANG NI SNAMMUNG
BRU NI NOUHKHONG MANOI NANGMO NI MSING YO MPHANG NO TAING YE SNAM MALAMO MANOI RAU
1. Rsam,
2. Rumo,
3. Dinggi,
4. Danggai/ Rungkhung,
5. Rung,
6. Gurya,
7. Chokha,
8. Chokhy,
9. Setra,
10. Srenda, 11. Chongpreng, 12. Kahthi,
13. Phaikho,
14. Khlamphai,
15. Somduh/Bausa,
16. Khrom,
17. Kham,
18. Mphangchar,
19. Mphangmnouh,
20. Slaigunda,
21. Panggai,
22. Khuthauh/ Lauhlang,
23. Gajira (chair),
Bo rau khe Bru ni noukhong khamo wo nangmo manoi, mphang ni soi ye malamo rau sei. Ake le tauh ndei khe ye mphang ni manoi snammo atyar bo Korat, Randa, Batali, Lekhakpra, Rong rau kroi khou. Arphuh ni somoing yo le Da bai Rua se tong ou. Abo bai se Bausa rau pho mmul ra ye naithaua rau khe ye snam la ou. Akhe boro ang soikhlaimo ni bade wo tre pho tongkho nai hing machong ou. Je sinai rau ang no siri maing khe ham ou. Boro toisa ni. Aini Fb inbox wo ong pho siri maing khe bari khakchang matong nai.Tma hing khe bo le keha ni manoi ya, Bru ni website sei. Bru ni je nangmo joto toisathai, je Bru suh ni daito, chini samung sei.
BRU KAINGMALA
1. STEHPHANG NCHING YE BRU TLA NI THEPHASABIMO RAU:
Bru bsa Apheih tla achai ye houhmtai rau kauhsa khe bo dei khe ye thephasa ye toibi yauh ou.
1. Waiyeng wo mthu yauh ou,
2. Changdu kha yauh ou,
3. Kakho kari yauh ou,
4. Pndry kaingri yauh ou,
5. Kutai thuri yauh ou, (Kutai Bru/yauh wo tauhmo/kutai tauhbrouh sei. Ada brouh khe Kutaibura hing phi ou. Kutaibura ya, Kutaibru sei. Tma hing khe Bura rau chouh thumo ya, Bru ongkhe chrai houhgra pah se thu ou, KUTAIBRU sei.)
6. Kamsoih soihri yauh ou, (Kamsoih Maitang hing yauh ou. Bo khe gbeng ksong mmul gnang, pharhphoi msauh ye Athum pho kha yauh phi ou. Mmul krung, yauhpai kaham rau tauhmo le betha naithau sei. Bru ni Rajpusauh sei.)
7. Lkoih kaingri yauh ou. Bo khe buktouh/gorna ni sajo si. Broi pho kaing ou, tla pho kaing ou. "Soijobongsi Maladora" hing yauhmo bo lkoih kaingmo no se sa yauh ou. Lkoih khe Tampoi butloi nching ye Khauroi, rangjauh, ruhphai krung ye tong ou. Je gorip rau khe bu Tampoi butloi ni pho no kaingja ou. Je doni/gristi/gnang/ nouhkhong chanai rau khe bu khauroi, rangjauh, ruhphai rau ni kaing maing ou.
8. Yauhktouh Bata, Bo khe yauhktouh bthama wo kaingmo betha naithauma sei. Ruhphai rau rangjauh rau ni se snam la ou.
9. Yauhstam, bo khe yauhsoi yo kaingmo se, rangjauh ruhphai ni snammo rau sei.
10. Wakhomtla, Bo khe khunju ni sajo sei. Ake le tla rau pho khunju phu ye Wakhomtla kaing ou. Wakhomtla hingmo khe je Ramayana film rau ake ni History thung yauhmo film rau nainai le sinai abo raja rau khunju wo bsoi khe naithauma khe kaingmo nuh nai. Je abo sei. Asingkhe tauh le Bru Broi rau ni Kaingmalai rau nailai phi nai gra na khe neh? Bose tauh wo le raisa droih ba pura ong yakhou, arbu aini Computer rau bu kroi ba. Khnang pura ong khe manoi ni sapa(photo/ picture bai mmung khe ye toisa ni le chong tong ou. Tauh wo le jepho kau bai mang se nailai grana.
2. BRU BROI NI KAINGMALAI RAU:
1. Benggi,
2. Kakho,
3. Rnaibru,
4. Risha,
5. Kutaibru,
6. Tauhsor,
7. Banggri,
8. Tar,
9. Tro,
10. Yaustam,
11. Lkoih,
12. Rangbauh,
13. Rangbauhsanangma,
14. Antly,
15. Chondroha,
16. Singlitang,
17. Ski thahsama,
18. Dana,
19. Lkoihmmul,
20. Wareih,
21. Wakhom,
22. Nabauh,
23. Bochung bthaima,
24. Sanggai,
25. Sanggaidunangma,
26. Srih,
27. Khum pho kaing ou.
BRU NI MSAMUNG
Traditional Dance of Bru
1. Dailo ni,
2. Adibasi ni,
3. Gobai ni,
4. Tauboiti ni,
5. Toimaharau ni, 6. Toteha ni,
7. Goroiya ni,
8. Mendol/Hojagri,
9. Apru ni,
10. Santhri bahchamo ni.
11. Taukha-Tauleng.
Bo rau khe chini bru ni msamung rau sei. Somoing bai jaga ruh wo se msamung pho juda, juda tong ou. Dailo, Toimaharau, Tauboiti, Toteha ni, bo rau khe bu panda soba rau wo joto je jan rungmo dei khe ye msalai ou. Adibasi, Apru ni akhe mendol rau khe bu somoing ktor, ktor rau wo toisa ye msalai ou. Bodeima msamung rau khe skang wo snungsau ye tal bauhha, kaingmung bauhha khe ye msalai ou. Goroiya, Gobai, rau khe bu Bosijora Boisu sal rau wo msalai ou. Santhribahchamo bai Taukha-Tauleng rau khe bu Kthoi nai phuh rau wo msalai ou. Akhe Bru ni msing yo pho tre tongmo juda ruh wo sasa juda onglai phimo khe Toimaharau hing ye tong dei Dikhingharau hing tong phi ou. Dikhingharau no aiskal wo khe Lungleiharau pho hinglai phi ou. Brau khe kau pho kleh, msamung khamphong bai tal pho sa kleh ong phi mi Dikhingharau baga/ Lungleiharau baga hingmo tong phi ou. Tre keha khe Ushoy baga hingmo tong phi ou. Bo Ushoy bai Bru hingmo wo no ang pho kaham khe sasouh rung ya khou. Ushoyharau no pho Bru no mahing ou, akhe Ushoyharau pho no "Chung pho Bru sei," hing phi ou. Bose Bru ni panji song-13-ma: 1. Molshoy,
2. Meska,
3. Msha,
4. Apeto,
5. Chorkhy,
6. Raikchauh,
7. Chongpreng,
8. Wairem,
9. Nouhkham,
10. Toimoi,
11. Tauhstam,
12. Yakcho,
13. Reang hingmo bo rau ni msing yo le gbul phi ya. Ongmi je mchisouhnai rau post khelai gra di. Mizoram Bru Student Megazine (JATI HOMCHAM) wo Ushoy, bini mmung bai son le pau thangha. Abo Megazine wo soi yauhmo dei yo khe takhunoi Usha bai Reangsa ni phaikhlailaimo sei. Usha ni bsa rau khe Ushoyharau. Reangsa ni phaikhlainai rau khe bu Reangharau hing ye soimo nuh ou. Arpho ang simo ni jora wo khe abo dei khe so le ongsouh nai ya, hing ye chongmo tong ou. Tma hingkhe, Reang le Bru jati ni msing yo panji keha wo se klaisoing tong mi Reangsa ni bsa rau se Reangharau hing khe abo dei khe le ong maing ya hing ye srai khe mchi maingmo tong ou. Ongmi kaugboima no tauhsa kaham khe ye rtuhlai nai gra na. Waingsouh ye je bo aini kau soimo porenai rau nrau mchilai di. Tma hing khe bo kau no ang soimo le Jati saikhauhmo bai jati saim kau ya. Gbomha onglai yauhnai ni bauh se nai ou. Bose, kaugboi no sisouh yauhnai bai jati krungmo sisouhlai yauhnai ni bauh wo je sinai rau no sungkhouh ye tong msei.
Bru ni sakhlaibihmo
BRU WO SAKHLAIBI YAUHMO RAU
Chin Bru wo le Lekha-Pora kroi ni jeba kautma pho bkhu bai bkhu wo sakhlailai ye phaimo bai tini krung ye Laibimo bai Biskang ni kau rau akhe History rau pho burchuh bura rau nthing se tong ou. Chin Bru wo pho Lekha kmaing pho bangsaha arpho houhgra jagra kaham no sung ye chini jati ni soi ye khah ye toisa toing yauhnaima nangmo gbangma rau tini krung ye haba lalai maing yakhou. Khe ongmi bo site wo pura khe ni le hing maing ya pho je simo bai khnamo ni jora wo kluh, kluh toisa ni le choong tong ou. Nal pandra khe maing nai ya arpho butloi jora de toisa maing no abo se aini chongmo. Tma hing khe chini bsa bsu jora wo khe tre se kma naiha ongmi, tauh kha de computer ni juk souhphai thangmo bai. Computer net rau wo bodei khe toisa ye toing maing singkhe joto khnang bsa bsu sauh wo pho nuh ye si ya tong maing ou hing ye je maingmo ni jora wo mobile rau bai pho toisaja ni chong msei. Bkhrouh bkhrouh ssa se soi gra nai hathai si droih. Khnang yauhgu wo se pura de khe maingno.
1. Bru jati le Soijo Bongsi maladora, raja ni gusti sei.
2. Bru le Toipra wo takhunoi rau Athuh sau cha ye kauhlai phai msei. Bta khe Toima Athuh maing mi daidi moing ya. Mphaiyong khe toisa ni Athuh maing ye daidi chauh thang khe cha ye hingsau thang thing yo takhunoi kauhlai thang msei.
3. Abo Athuh sau cha kauhlainai rau no Bruha bai Beraiha. Bruha bai Beraiha malai khe, Sorthailih bu moing khe Bru pho rumo ksungha cha yauhnai tong ou. Abo ni skang wo bu ben yaphang wo klai ye kahthi ksungha makah yauhnai tong ou.
4. Bru jati le Khotryo sei.
Surobi Msuma no Domadugni Moni, Porsuram ni mpha moni bai seihlai ye pai phaiha. Bsala Porsuram Shipbrai raja no toboisa khe ye joy ong phai phuh khotryo nidon khe yauh msei. Arphuh broi keha tla keha Bru btloi laruh ye Phuja roktoboli yaphaihnai no Sibrai Hangrai. Arphuh ni khotryo raja ni mmung khe Kaitobijo Orjung raja.
BRU NI KAUBTANG
Edited by:
Pal bisno bru
Written by:
Brujoy Chorkhy
1. Khrohphang do songmo,
Chati le bati.
Adi le Bru no,
Tonglai ou kaukti.
Achouh bu khumtrung,
Pung maing ou Bru le.
Bahcha bu lamtri,
Soi maing ou Bru le.
2. Sa bu kau thangha,
Onglai ou Bru le.
Phrung bu kau keha,
Lalai ou Bru le.
Msha ni mkhang,
Maiyung bu khorang.
Kri bai lachi pho,
Kroi rau sei Bru le.
3. Soijo ni bongso,
Rajan bu gusti.
Ktouh bu mala gnang,
Jati ktor rau sei.
Khotryo Jati sei,
Adi le Bru le.
Soito bu thaiha,
Baikhiyo thai sei.
4. Jurdo ron krauh pho,
Krimo kroi rau sei.
Uklau bai yapri,
Pherau ya Bru le.
Eheh khe Eheh,
Ong khe bu Ong sei.
Thaiha sa thing bu,
Thaiba mchi ou.
5. Taubosih Ura,
Kha maing ou Bru le.
Maiyung bu Panjon,
Choh maing ou Bru le.
Sapheih seja pho,
Kroi rau sei Bru le.
Nangkhruhma khaphang,
Kplung rau sei Bru le.
6. Maiya piriti,
Maiya krung rau sei.
Jati Nouhkhong wo,
Toi dei kchang rau sei.
Tongmung akol bu,
Khumbar dei groingnang.
Asuh naithau bai,
Asuh mtom sei.
7. Bru no khabai ya,
Keha jati kroi.
Broi tla kaham pho,
Bru suh tre be kroi.
Kaumung kau groing pho,
Kaubru no spo pai?
Kau ni sompot pho,
Bru le gristi sei.
8. Kmammo khabaimo,
Bru le mungha kroi,
Be se ma snung ou,
Bru ni hammo no.
Niti Dormo pho,
Bru le yaphang sei.
Bru le gristi sei,
Beng no slau la ya.
9. Bru no le beng bai,
Toidul yauhbi ya.
Joto Jati no,
Bru se toidul ou.
Ta Thu Sti Oh Bru!
Khosa Sti Nini,
Sisnam Di Bkha Wo,
Obotar Pherau Sti.
................................
Bo kau le chong ye banaimo kau ya, ksung kautma wo Bru ni tongmung bai chongmung gboima rau sei. Bose aiskal wo khe beng no sroh snung ye, ruhphreh ye chini tongmung sariyauma no yauh bera khoi mbauh wo se bo chini jati ni rangjauh ruhphai bai challai ye thang ou. Chini bkha se pherau ye OBOTAR slai phi maing khe bo jaga wo uchihha chung souh phi nai sei.
BRU NI KHORTHAI(ALPHABET)
KAU BRU kau ni khorthai le Sai rau ni khorthai nchingyo layak msei, akhe brau ni khorthai bangmo sing pho layak pai ya tma ongmi hing khe chini Kau BRU kau sathingyo abo Khorang nangpaiya ni bauhye, layak ya. Akhe tauh rouo Bru ni khorthai rau khe bo rau sei.
A B CH D
E G H I
J K L M
N O P R
S T U W
Y Z
Kau Bru kau ni khorthai rau khe botola uo Ni rau sei, brau ni rengmung bai khorthai rau.
•A- Athuhkhroi.
•B- Baileing.
•Ch - chubu.
•D- damdu
•E - Endul.
• G- goyang
•H- Hatrai.
• I- Ita
•J -Jog.
•k- Klang
•L - Lai
•M- Muhkhra.
• N - Na-ui
•O- Omotoi
•P - Pota
•R- Rnai
•S- soi
•T- Taingtong.
•U -Urima.
•W- wayeng
•Y- Youngla.
•Z- Zambura.
KAUBRU TAL NI MMUNG(MONTH OF THE YEAR)
•MAOSRU TAL -- JANUARY
•KHASOING TAL -- FEBRUARY
•PHRAING TAL -- MARCH
•CHOILENG TAL -- APRIL
•SAJLANG TAL -- MAY
• ASARI TAL -- JUNE
• SRAU TAL -- JULY
•DRUMBOI TAL -- AUGUST
• KEINGRAI TAL -- SEPTEMBER
• OSA TAL -- OCTOBER
• KEHCHI TAL -- NOVEMBER
• MAOGRU TAL -- DECEMBER
BRU NI RCHAHMUNG POTO
1. Toi yo klai pho toi yo achai nai, hakhung wo klai pho hakhung wo achai nai, nta le tla le Thaiwa ni butloiha sei.
2. Ron bu klai nai ron bu bahcha nai, nta le ron se jite ni phai ou.
3. Piyama dei joing gbang no Tauskoma bai jite nai sei. Tapalusa dei jip krauh no bu Toposip sai bai jite nai sei.
4. Waslouh baja ni Phoi wa nai sei. Slam baja bu Seng soi nai sei. Thoi ni Sagor toi nung nang nai, sajaha nung bai ron thungnang nai.
5. Haphlau bu Urima khutoi ni guliko bai, kchu bu warthoiphang Donu bkong bai, Chourasi paka kauphai nai sei.
6. Bo Goiranggo kolky Obotar wo, je langgi je pho ongnang thou, jibon le ang le rakhau nangsi ya.
7. Pusupuru ni phul bandor wo, phring tauphring pho phring yauhnang thou, stong se ang le kouhnang gra ya.
8. Funggur thauhsa mi toi pa ya wo, soito bai dormo kau tong nang khe, Haibur pho ta toi di, Lota pho ta toi di. Khau ya pho Kola pung maing nai sei.
9. Raja ni Kati le mmung le ktor nou, nai ye naithau pho nuhbi phi ya dou. Ubo sai ni Kati le mmung le steh nou; nai ye naithau pho nuhbi phi kha dou.
10. Raja ni kati bu sahka Kumpani kati bu tola. Saimati kangyang raithaima, kchar soingno ta laiso di. Gormento kol bai rom yauh phuh le sorri khengai ye matang nangna.
11. Endro bu nouhsa Endro bu tara, Maiku le kchauh ni Mainara no, yapha haduri Sorgo khu phi ou Sorgo ondokar moila cha phi ou. Kungchu kung klomtoi Sagor klai phi ou, Sagor Aspangsa cha phi ou. Bo ni mohiman le sa maing ya dou.
12. Boromoing kathauh mi dugnangma, bawano bazar ba roihsa nang mdei.
13. Kungjobon hathai bu chukhroma wo, Ram bai Lokhon, Donu thoingsa phuh wo, Dusto Rabon bu bon ong phuh wo Mayoi Sita pho udar ong nai sei.
14. Ram ni obotar Donu bkhongma, Ram ni jormo no ba sa maing nai dei? Ram ni jormo no sa maing ya khe Ram ni obotar no ba sa maing nai dei?
15. Krishno le yauh ni Ksumo bkongma Krishno jormo no ba sa maing nai dei? Krishno jormo no sa maing ya pho bini lila no ba sa maing nai dei?
16. Bormura Thailih bu Muikhuingthaima, Taingso de jolai hahlai pai mo?
17. Hlong chaitor bu rito busmuihma, pekhaumo dei le ta hiyolkhouh di. Pehkhaumo dei se nung hiyol nang pho pehkhaumo sidro ta si yauh di.
18. Nin le sauhgba gonji ang ong tong phuh wo, klomtoi pa ya nung tong maing nai dei?
19. Maimi bai Maisa songpang ye lammo le, dinggala nouhkha somsa phuh wo roih ni se bejal ongsa naangmo. Ubo dangoi de baroi ri lammo le jan jan ni Kamsoih se roihlai paisi na.
20. Bata le khampai ya Nol baja no, taing ye bu Latha sungnang ya khe yauhgu de waingsouhmung baraulai no.
21. Krishno khasouhmo Taurai raja no, rom ye bu Tautloi rillai pai ye, ubo Ram ni bu yauh ni Donu kongha no phai dei nai ye bu ashalaisi na.
22. Nini le nouhkhla Mala toikutuh wo, Sulosoh Dingga khaphai nai phou. Sulosoh narwai ba moingsau maing nai dei?
23. Nin le nouhkhla kohsoidong wo Tausa Moniya bthoih la nai phou. Chrai de yauhsluh tongpai nang no?
24. Tal Purni nouhkha Tal pi phuh wo, yeng bu kseng ni Tal marima, yeng bu karari pisau maing nai de?
25. Soito bai iman nung tongnang khe, ubo ura baihching ni moi baja no nta le dukhoi yauh toi se dor cho nai ha.
26. Nin le nouhkhla moiphrai ya tausa phisa ye naimo le rangjauh chapa se maing nang mi. Rangjauh chapa khusa ye naimo le Baro Ramaiyon se maingsanang mi. Baro Ramaiyon phisa ye pore naimo le soimo se soichro soi yauhnang mi, baumo bu bauchro bau yauhnang mi.
27. Jombunath kati bu toiyari yo, ku ye papi no sulai gra na.
28. Kekenchi khumbar le rong tongkha dou, jater se moiloban khum ongkhna dou. Phai di khouh ye se khunju ya mchang kainglai sina.
29. Saroi le nangnang Msoima hongmo le haphong no mujra kha ni de hong tehja kha?
30. Kongkongkong Maiyung Moiktor khorangma, buktoi rai ya haphaih banchima wo busundoi ha bu chrih tongnang mi? Ubo kalabon bata ba nuhsa ya dei?
31. Ubo blong taubauhthaisa no tautloi rilmo kha bo kha rungkhuih cha ya tau ongnangmo. Bro ni saroi taukhouh baila ba phai tongnang nou.
32. Bawano tasi rong bandilma, ubo rong ni khela thun
BRU NI THUNGMUNG(TRADITIONAL SPORT AND GAME OF BRU)
Traditional Games & Sport of the Bru Community
1. Suwoi thungmo, 2. Churr thungmo, 3. Malphong kaumo, 4. Amingga thungmo, 5. Dulem thungmo, 6. Chomlai thungmo, 7. Paing thungmo, 8. Mphu khosalaimo, 9. Chokhama rjusamo, 10. Puingjua bugrong mthormo, 11.Taula tamlaimo, 12. Khanggrai malmo, 13. Hulau abouh chamo, 14. Phhauhkhlai Laido susamo, 15. Phauhkhlai Sakau waisamo, 16. Khormi bai Matham, 17. Tauthu hor suhmo, 18. Girda khosalaimo, 19. Pakaiphong kamo, 20. Phormolaimo,….. 21. Smai chalaimo,…. 22. Kraingkauma Salaimo,….. 23. Sompechi khosalaimo, 24. Wa seihlaimo, 25. Hakchem lalaimo, 26. Wa dumlaimo, 27. Bdu solaimo, 28. Dankhaiya thungmo, 29. Yakhrung kamo, 30. Duwaiyeng kamo, 31. Tauktuma thunglaimo, 32. Waslouh susalaimo, 33. Thertherma kaulaimo, 34. Nalyawasa(Thamthamma) kaulaimo,
35. Kuhski kaulaimo, 36. Khrom kamo, 37. Chempai khaisalaimo, 38. Maitang sosalaimo 39. Waphrih baihmo, 40. Ha baihmo.
Bo rau khe chraiphang n’ching ye Bru thungsabimo KHELA rau sei. Nombor 20, 21, 22 bo thaitham khe ada brouh le “Bo le games & sport wo le gbul ya…” hing maing ou. Kaugboi nou khela so le klai phi ya pho bo khe gian nailaimo bai gian rilaimo khela sei. Tre khe bu Bsauh Sori Phrangmo (Physical Exercise) wo klai ou. Phormolaimo rau khe bu Gian Phranglaimo (Practising Ideas/Mind Exercise) wo thang ou. Bo khela rau no chini Bru ni ksung wo toisabimo hing phi pho aiskal ni Bru rau le paupai thangha. Thung ni pho rung ya, mmung pho se maisi ya. Purthim haba kamo ruh wo haba ka maingmo le kaham sei. Chung Bru rau le beng no se slah ni ro hing se si ya khou. Are hing pho sauhni jati ni manoi kcham no le skma yauhnai ong ya. TMA ONG MI? Bru kau houhgra wo samo tong ou: -Maikcham tong se Maikta, -Toi kcham tong se toi kta, -Rang kcham tong se rang kta, -Brouh kcham tong se brouh kta, -Kau kcham tong se kau kta. Bo samo kaugboi sei. Kcham kroi le kta kroi. Kcham no se bera ye khoi sing khe kta le kroi. Tma hing khe, kcham le yarung sei yarung se cho khe bsouh le kthoi sei. English Proverb wo pho Old is gold hing ye samo tong ou. Kcham manoi se rangjauh nslai pho moilo tong ou. Ongmi, je jati pho brau ni ksung ni manoi kcham no skma khoinai le jati kmamo sei. Phaisra dei, chini KCHAM manoi no KTA khe toisa snamlai phi sna. Yarung nching se raisa ya khe bsouh toi lumo bai le ong ya. . Khakchangha.
BRU NI KAUHOUHGRA-1
Edited by :
Pal bisno bru
Written by:
Brujoy Chorkhy
1. Kau painai gian maing; gian maingnai sosro maing.
2. Tongmung hase chongmung kchu, bose giannang ni tongmung.
3. Soito tong se moito; Moito tong se joto.
4. Maikcham tong se Mai kta, Toi kcham tong se toi kta.
5. Ssa no khasanai sauhsaya maing, thethai rtuhnai theka klai.
6. Houhlairi bu ta cha di, bkha suuri bu kau ta sa di.
7. Kshaa nai bu bthi bau di, Rung no nai bu mall bau di.
8. Somoing nai bu kam tang di, Brouh no naai bu kau sa di.
9. Tauh ni samung tauh wo paikhau di, khnang le tre nangmo souhphai nai.
10. Lubo khamreh bu ulta sauh ktreh, khusi dan khe bu yauhgu dam maing.
11. Koily khoi dormo joy. 12. Somas sauh ni toisa di, dormo nini ta kro di.
13. Anau klai yasning yauhkthu kha di; toi tor yasning bu barai so di.
14. Nang ya mphang Ruwa ta bau di; Somoing bai jaga sisouh di.
15. Soito bu ha klai ya; klomtoiy bu kluh thoi ya.
16. Boma baii thing bosa ktreh.
17. Bdu ruh se bthai.
18. Broiphang ktor bu blai kchoih; Maiyung ktor bu mkoih steh.
19. Baroi susna thairahha pho Abouh baihsoi ka thing le nang.
20. Chubu bu thoinamo dei, latha bu baiyamo dei.
21. Chokha ruh bu khutoi; halau ruh bu bachoi.
22. Cha ya cha khe Agjauh btoi, la ya la khe raja bsayuh.
23. Chanai Taubosih, bu yauhnai rjong.
24. Kshamaiphang pai ya Thaichuphang pai.
25. Cha thing waingsouh ya khi thing waingsouh.
26. Harung sampra phoisih phuh le phaising chrai rau phaising. Mala phamnang taing cha phuh khe thangsing chrai rau thangsing.
27. Dama groing bu dasa, Mma groing bu bsa.
28. Hostungnang homanang; magranang phagranang.
29. Haba ni kau rjong taing beh; nouhsing ni kau bu dokalam tang beh.
30. Ham ya sahka thau ya; Phanthanthaupha sahka bu Laitaupha.
31. Msu houhsing Msa jormo.
32. Msa houhsing Msu jormo.
33.. Khabai khe habai, khatung khe bu ha tung.
34. Mpha muhha khe bsa paphongha.
35. Maiyung bangmo suh mukta kroi.
37. Mma bamo suh sadujoing kroi.
38. Mphang bangmo suh Chondonphang kroi.
39. Maksoma no mma bera ye Makchauhma no mma khamo le Maksoma no souh maing ya.
40. Mai no cha ya Thaichu chamo le Mai no so le souh maing ya.
41. Mpha mmung maing ya bchu mmung maing.
42. Mnai kaing ya Risa soih.
43. Msoi yatheih haing kroi; sauhkeha bollai mmung kroi.
44. Mphang ka bu bthai matang yaha, toi loh bu hacheng matang yaha.
45. Nouhsingkho tuhsmoi phathar ta baihkhouh di.
46. Randiyuhma nthing Tuhkhlai ma saing.
47. Ritrauh thangha thu ye imang juda nuh.
48. La ni krungha bai su ni krungha khe chichi kongha bai youh.
49. Kator bahaing le cha ya kroi.
50. Msouh Msoi se khuri hah taing yaing yauh ou, brouh no le taing yauh ya.